پس ستاره‌ها کوشن؟

همه‌ی ما می‌دانیم که آسمان باید پر از ستاره باشد. این را هم توی فیلم‌ها دیدیم، هم توی داستان‌ها خواندیم. اما چرا وقتی شب می‌شود و به بالای سرمان نگاه می‌کنیم، جز تک و توک نقطه‌ی روشن در آسمان، آن همه ستاره را نمی‌بینیم؟ 

برای اینکه به این پرسش پاسخ دهیم، از جاهای مختلفی که می‌توانستیم، با دوربین عکاسی یا دوربین گوشی عکس‌برداری کردیم.

البته نباید انتظار داشت که در همان ابتدای کار بتوانیم ستاره‌ها را شکار کنیم. عکاسی از ستاره‌ها مهارت‌های خاص خودش را لازم دارد. مثلا نباید انتظار داشت که از داخل اتومبیل در حال حرکت بشود این کار را انجام داد!

بعد از اینکه فهمیدیم که حساسیت سنسور (ISO) و زمان نوردهی (S) را چطور تنظیم کنیم، و روی ستاره‌ها (بینهایت) فکوس کنیم، و همینطور در حین عکاسی دوربین را ثابت نگه داریم، توانستیم ستاره‌های بیشتری را شکار کنیم.

با نگاه کردن به این عکس‌ها می‌شود فهمید که چطور نور شهرها، روستاها و جاده‌ها جلوی دیده شدن ستاره‌ها را می‌گیرند. حالا تصور کنید اگر برای یک لحظه برق یک محله قطع شود و کمی از آلودگی نوری کم شود. این اتفاق برای ملینا افتاد و توانست با استفاده از این لحظات، ستاره‌های بسیار زیادی را با موبایل خود شکار کند:

آلودگی نوری (Light pollution) نوعی آلودگی است که به روشن شدن بیش از حد یک محیط بر اثر نورهای مصنوعی گفته می‌شود. آلودگی نوری باعث کم فروغ شدن ستارگان و اجرام آسمانی در آسمان می‌شود و مانند تمام انواع دیگر آلودگی، به اکوسیستم آسیب می‌رساند. 

برای مثال آلودگی نوری باعث تاثیر منفی بر زندگی لاک پشت ها میشود. به دلیل نور زیاد در ساحل ها بچه لاک پشت ها بعد از خارج شدن از تخم به جای اینکه به سمت انعکاس نور ماه در دریا بروند به سمت مخالف آمده و در نتیجه دچار خطرات جدی می شوند . کاهش زیاد لاک پشت ها نتایج مخربی در اکوسیستم دریا دارد. 

اغلب پرنده‌های مهاجر به چندین دلیل در شب مهاجرت می‌کنند. یکی از دلیل‌ها این است که زیر نور آفتاب گرما زده می‌شوند، دومی این است که سیستم ردیابی پرنده‌ها با ستاره‌ها و ماه کار می‌کند. از وقتی شهر‌های بزرگ و پر نور ساخته شدند، پرنده‌ها، ستاره‌ها را در نور شهر‌ها گم می‌کنند و از مسیر مهاجرت خود منحرف می‌شوند. در بسیاری از موارد، به خاطر خروج از مسیر همیشگی زندگی‌شان می‌میرند.

این یکی از ده‌ها ضرر‌ آلودگی نوری بود. پرندها از مفیدترین جانداران روی زمین هستند که در کنترل آفات، افزایش حاصلخیزی خاک، تامین غذای آبزیان، گرده‌افشانی و… نقش بسیار پررنگی دارند. 

نورهای مصنوعی که در زمان یا مکان نامناسب از استاندار خود خارج شده و با کیفیت نامطلوب محیط زیست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده می‌سازند در دسته‌ی منابع آلودگی نوری قرار می‌گیرند. آلودگی نوری یکی از اثرات جنبی زندگی صنعتی شهری است. به‌طور ساده وقتی پرتوهای نور یک چراغ درست به سمت زمین نشانه نرفته‌است و بخشی از آن  به آسمان می‌رود باعث برافروختگی سیاهی آسمان و آسیب به محیط زیست می‌شود. برافروختگی آسمان زمانی بهتر دیده می‌شود که از شهرها دور شده باشید. 

به گنبدهای نوری در بالای سر شهرها آسمان تاب sky glow  می گویند.

برخی از منابع تولید آلودگی نوری در شهرها به این شرح است: 

نور تابلوهای تبلیغاتی و بیلبوردها، نور خیابان‌ها و میدان‌ها، نورپردازی المانهای شهری نظیر پرچم، مجسمه، پل، نورپردازی ساختمان‌ها و برجها. 

تحقیقات نشان می‌دهند که ۸۳٪ مردم جهان در آلودگی نوری زندگی می‌کنند. این رقم در اروپا و ایالات متحده به ۹۹٪ می‌رسد. آلودگی نوری در اغلب موارد ناشی از استفاده بیش از حد نادرست و تنظیم نشده از چراغ‌ها و سیستم‌های روشنایی است. 

در حدود ۸۰٪ آمریکایی‌ها به دلیل آلودگی نوری، توانایی مشاهده کهکشان راه شیری را از دست داده‌اند.

در کل کره‌ی زمین زندگی چهار میلیارد پرنده سالانه به خاطر آلودگی نوری در خطر هستند.

آری! ما انسان‌ها نه تنها دریاها، صحراها، جنگل‌ها، رودخانه‌ها و هوای کره‌ی زمین را آلوده کرده‌ایم، بلکه با ایجاد آلودگی نوری، دروازه‌های زیبای آسمان را به روی خودمان بسته‌ایم.

از طریق تصاویر ماهواره‌ای می‌توان آلودگی نوری مناطق مختلف کره زمین را اندازه‌گیری کرد. یک نمونه از این نقشه‌ها را در اینجا مشاهده کنید. با مقایسه‌ی میزان آلودگی نوری مناطق مسکونی در این نقشه با شاخصی که در تصویر بالا قرار دارد، می‌توان فهمید که چرا دروازه‌های آسمان شب را گم کرده‌ایم!

اگر به جایی بروید که آلودگی نوری نباشد، آسمان چیزی شبیه به این عکس خواهد بود: